Heb je een Wilde Eend met kuikens gezien? Daar willen we meer over weten! Voer de kuikens in op KuikenTeller.org. Waarom? Dat lees je op deze pagina.

 

Laatste nieuws: Limosa-artikel over kuikenoverleving Wilde Eend en Krakeend.

 

Gestage afname

Veel mensen merken op dat ze steeds minder Wilde Eenden zien. Ook Sovon, de organisatie die de ontwikkeling van vogels in Nederland bijhoudt, constateert dat de Wilde Eend de laatste decennia gestaag afneemt in Nederland. Sinds de jaren '90 is meer dan 30% van de broedpopulatie verdwenen. Wat daar precies de oorzaak van is, is niet duidelijk. Onderzoek heeft aangetoond dat het onwaarschijnlijk is dat het met de jachtdruk te maken heeft (Van den Bremer et al. 2015). Ook lijken Wilde Eenden niet minder eieren te leggen dan normaal. Een plausibele theorie is dat de kuikenoverleving zo laag is, dat er niet voldoende eendenkuikens groot worden om de natuurlijke sterfte te compenseren (Schekkerman et al. 2016). Destijds wisten we echter vrijwel niets over de overleving van eendenkuikens in Nederland. Daarom hebben we in 2016 het eendenkuikenproject gestart, waarbij we het brede publiek vragen om antwoord te vinden op de vraag: hoeveel eendenkuikens overleven de eerste twee maanden van hun leven?

 

Een vroeg eendengezin op 6 januari 2018 in Utrecht (foto Jan van der Winden).

 

Eendenkuikenproject: hoe werkt het?

Het idee voor dit zogenaamde 'citizen science' project is simpel: we willen graag het aantal en de leeftijd van de eendenkuikens per eendengezin weten. Door per leeftijdsklasse te weten uit hoeveel kuikens een gezin bestaat, kunnen we uitrekenen in welke fase de grootste sterfte plaatsvindt en hoeveel eendenkuikens uiteindelijk vliegvlug worden. Als we bovendien deze informatie krijgen uit verschillende landschappen, zoals laagveenpolder, zandgronden of stedelijk gebied, kunnen we ook vergelijken of de kuikenoverleving en de broedselgrootte tussen die landschapstypen verschilt. Met die kennis kunnen we vervolgens onderzoeken of lage kuikenoverleving een belangrijke rol speelt bij de achteruitgang van de Wilde Eend.

 

Voer ook je waarnemingen in via KuikenTeller.org!

 

Geef uw waarneming door via een van de volgende knoppen:

          This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

 

Vermeld in ieder geval de volgende informatie:

  • datum
  • locatie (zo nauwkeurig mogelijk, liefst met GPS coördinaten)
  • aantal eendenkuikens
  • leeftijd van de eendenkuikens (zie hieronder*)
  • eventueel met een foto

 

Waarnemingen van eendenkuikens in 2017.

 

Kuikenleeftijd schatten 

Het schatten van de leeftijd van eendenkuikens kan lastig zijn, maar is wel cruciaal voor onze analyse. Het zou ons daarom erg helpen als u een foto van de eendenkuikens meestuurt met uw melding. Aan de hand van het onderstaande voorbeeld kunt u een inschatting maken van de leeftijd van de eendenkuikens (bron: Cordonnier & Fournier 1983):

 

 

 

 

Vrouwtje Wilde Eend met piepjonge kuikens op 10 april 2017 in Wageningen (foto: Erik Kleyheeg).

 

Berekening kuikenovereleving

De kuikenoverleving wordt berekend op basis van eendengezinnen die minstens twee keer gemeld zijn. Op deze pagina wordt precies uitgelegd hoe dat werkt.

 

Resultaten

Bekijk hier het artikel in Limosa (2024) over de resultaten van het eendenkuikenproject.

Bekijk hier het verslag van het eendenkuikenproject in 2023.

Bekijk hier het wetenschappelijk artikel op basis van het eendenkuikenproject in 2022.

Bekijk hier een artikel met de resultaten van het Jaar van de Wilde Eend 2020 op de website van Vogelbescherming.

Bekijk hier het rapport met de resultaten van het eendenkuikenproject in 2018.

Bekijk hier het rapport met de resultaten van het eendenkuikenproject in 2017.

 

Samenvatting resultaten 2016

De resultaten van het proefjaar 2016 zijn grotendeels geanalyseerd. Wat heeft dat eerste jaar opgeleverd? In totaal kwamen bijna 2000 waarnemingen van eendenkuikens binnen van maar liefst 456 verschillende waarnemers, verspreid over heel Nederland. Een gemiddeld eendengezin startte met tussen de 7 en 8 eendenkuikens (met één uitschieter tot 21 kuikens!). In de eerste weken trad de meeste sterfte op. Eenden met jongen van meer dan 3 weken hadden gemiddeld nog 5 jongen, maar het aantal waarnemingen was veel lager, wat suggereert dat heel veel eenden hun hele nestje al kwijt waren. Als we er vanuit gaan dat de meldkans van eendengezinnen gelijk blijft, blijkt uit de waarnemingen van 2016 dat slechts 6% van de eendenkuikens de kuikenfase overleeft.

Later in het seizoen minder kuikens - Berekeningen uit het broedseizoen van 2016 laten zien dat het gemiddelde aantal kuikens per gezin afneemt naarmate het seizoen vordert. In de leeftijdsklasse van 0-1 week oud zijn er per gezin in april bijna twee keer zoveel kuikens als in augustus. Dat kan twee oorzaken hebben: of de vrouwtjeseenden die laat broeden zijn minder succesvol, of de sterfte van eendenkuikens is groter later in het seizoen (of allebei).

Eendenkuikens hebben het moeilijk bij koud weer - In 2016 bleek ook dat het weer invloed heeft op de kuikenoverleving. Eendenkuikens kunnen zichzelf nog niet goed warm houden en mogelijk zorgt regen en kou voor verhoogde sterfte. Uit de analyse bleek inderdaad dat er een verband is tussen de temperatuur en het aantal eendenkuikens per gezin. Een gemiddeld temperatuurverschil van 7C over vijf dagen zorgde voor één kuiken meer of minder per gezin. Mogelijk heeft regen (en hagel) een groter effect op de overleving, maar dat moet nog worden onderzocht. Als we door klimaatverandering vaker hagelbuien of koudeinvallen hebben in het voorjaar, kan dit negatief uitpakken voor de Wilde Eend.

In de stad één kuiken minder dan daarbuiten - De gevaren die wilde eenden tegenkomen, hangen voor een deel af van de omgeving waarin ze leven. In de stad hebben ze bijvoorbeeld te maken met verkeer en beschoeide waterkanten, terwijl ze op het platteland te maken krijgen met het maaien van weilanden en misschien andere roofdieren. De waarnemingen uit 2016 laten inderdaad zien dat het aantal eendenkuikens per gezin verschilt tussen de stad en het platteland. Gemiddeld heeft een eendengezin in de stad één kuiken minder. Wat opvalt, is dat dat verschil voor elke leeftijdsklasse hetzelfde is. Het lijkt er dus niet op dat de kuikensterfte hoger is in de stad, maar dat de nesten mogelijk kleiner zijn. Hopelijk werpt het broedseizoen van 2017 meer licht op dit verschil!

 

Eendenkuikens op Facebook

Praat mee over eendenkuikens in onze Facebookgroep!

 

Help de Wilde Eend!

U kunt ook zelf de Wilde Eend een handje helpen. Vooral in stedelijk gebied is het vinden van broedgelegenheid soms een probleem voor Wilde Eenden. Als u een tuin heeft langs het water, kunt u een hoekje of strookje langs het water laten 'verruigen' in het voorjaar, zodat eenden een rustige schuilplaats hebben om te broeden. U kunt ook een eendenkorf plaatsen waar eenden veilig in kunnen broeden. Er zijn verschillende typen beschikbaar, zoals deze zogenaamde hooirol.

 Voorbereiding voor het broedseizoen: maak je eigen hooirol.

 

 

Eerste melding van eendekuikens in dit project: 9 kuikens van ongeveer 4 dagen oud bij Wateringen (foto: Mark Kleyheeg).

 

 

Bekijk hier de presentatie van de resultaten van het Jaar van de Wilde Eend, met de resultaten van het eendenkuikenproject, op de Landelijke Dag van Sovon.

 

Tel ook eendenkuikens in het Jaar van de Wilde Eend!

 

 

Links naar meer informatie

Kleyheeg 2020. Succesvolle eerste helft van het Jaar van de Wilde Eend. Sovon-Nieuws 33(2): 4-5. (link)

Kleyheeg 2019. 2020: het Jaar van de Wilde Eend. Sovon-nieuws 32(4): 18-19. (link)

Schekkerman et al. 2016. Demografische achtergronden van populatietrends van Wilde Eenden Krakeend in Nederland. Limosa 89: 130-137. (link)

Van den Bremer et al. 2015. Populatieontwikkeling Wilde Eend , Krakeend, Kuifeend en Tafeleend in Nederland: wat weten we over de achtergronden? SOVON-rapport 2015/65, CAPS-rapport 2015/01. (link)